Oczywiście każdy rodzic jest przekonany o tym, że to właśnie jego dziecko jest zdolne. I… to prawda. Bo ma indywidualne cechy odróżniające je od rówieśników, bo ma dokonania, z których jesteśmy bardzo dumni. Każde jest indywidualną jednostką i unikatową osobowością. Co jeśli widoczne staje się, że wyróżnia się w konkretnej dziedzinie? Zdolne dzieci potrafią dotrwać na kapitale zdobytym w przedszkolu czy podstawówce kilka klas wyżej, jednak niepielęgnowany – wygasa. Nadgorliwość z kolei prowadzi do braku samodzielności. Pozwolić na beztroskie dzieciństwo czy stymulować? Pytanie trudniejsze niż się zdaje.
Zdolne dziecko posiada równocześnie wysoki intelekt lub bardzo rozwinięte umiejętności szczególne, do tego bardzo wysoką motywację oraz kreatywność pozwalająca wykraczać poza ramy i schematy. Sęk w tym, że równoczesny rozwój wszystkich tych cech w połączeniu z funkcjonowaniem w społeczeństwie i emocjami jest rzadki. I to generuje najwięcej trudności we wspomaganiu rozwoju. Płacz, upór, dekoncentracja to frustrujący problem, kiedy widzimy jak wielki talent ma dziecko i ile może osiągnąć.
Zdolne dzieci radzą sobie najlepiej oczywiście w masówkach, bo tam do opanowania nauczyciele mają cały przekrój. Jednak często ich zdolności są tam najbardziej marnowane. Rola stymulatora spoczywa najbardziej na rodzicu. Jak mądrze stymulować?
Najgorsze są łatki i szufladki. Już w nauczaniu początkowym następuje segregacja na uczniów gorszych i lepszych, zdolnych i pozbawionych zdolności. Emocjonalna postawa wobec sytuacji problematycznych nie jest nietypowa wśród dzieci, ale łatka dziecka „problematycznego” może sprawić kłopot na długo. Jeśli 6 letnie dziecko wykonuje bez trudu zadania 8 latka to jest bardziej zdolne w tej dziedzinie, ale inne wykazuje się niebywała zaradnością. Sygnałem są tu też oryginalne zainteresowania i ponadprzeciętny zasób słownictwa.
Silna osobowość dziecka zdolnego, to wyzwanie wychowawcze, bo niemal cała literatura dotyczy dzieci przeciętnych lub sprawiających szczególne trudności. Zdolne dziecko potrzebuje zdolnego rodzica – osoby silnej, niebywale konsekwentnej i jasno stanowiącej zasady.
W pierwszych latach nauki szkolnej w dziecku kształtują się jego istotne przekonania na temat własnych możliwości (poczucie własnej wartości, obraz siebie), także odnośnie uczenia się. Jest to fundament przyszłego funkcjonowania, nawet na całe życie. Jakość tych pierwszych edukacyjnych doświadczeń ma kapitalne znaczenie dla jego dalszej kariery szkolnej i życiowej. Wtedy dziecko przekonuje się o tym, że nie jest samo na świecie, że do pełni zadowolenia potrzeba dostosować się do niektórych zasad i funkcjonować w grupie.
- Mądrze wspieraj – oby dziecko znalazło też wsparcie w mądrym nauczycielu. Zdolne dziecko często szybko dedukuje: jeśli nauczyciel nie sprawdza ćwiczeniówki, to nie będę jej odrabiał, odrobię tę prace domową, którą na pewno ktoś sprawdzi. Dobry pedagog wyłapuje zdolne osoby, które wymagają przypilnowania. Często w takich sytuacjach mamy do czynienia z przeciętnymi ocenami na świadectwie – zdolność nie zastąpi dostosowania się do reguł: jak przyniesienie stroju na w-f, cyrkla czy zeszytu.
- Patrz realnie, nawet jeśli nowe wyzwanie napawa Cię lękiem, młody człowiek może być wyzwaniem zachwycony. Szybkie tempo, nowoczesne metody i możliwości, nowe osoby na zajęciach – to wyzwanie. Czwarta klasa jest dla zdolnych dzieci czasem szokiem, bo gwałtownie zmienia się schemat. Nagle obliczenie w pamięci szybkiego dodawania nie wystarcza. Zdarza się, że zdolnym dzieciom nie sprawia problemu dany temat, ale proces przyswajania nieznanej im wiedzy. Zdolne dziecko też powinno umieć się uczyć.
- Ucz samodzielności, kontroluj z dystansu. W ten sposób pozwalasz dziecku stanąć na własnych nogach. Znacie określenie „uczyć w bok” czyli uczenie właśnie tego czego nie ma w szkole? Przerabianie materiału z przyszłych semestrów z dzieckiem w domu sprawi, zajęciach w szkole będzie się nudzić. Zdolne dzieci nie lubią świetlicy – lubią wyzwania, dlatego jeśli uczysz je dodatkowo w domu to znakomicie, ale zrób to z nieco innej strony.
- Ciesz się. Ono potrzebuje od Ciebie usłyszeć, że sobie poradzi. Daj mu czas wejść w nowy świat. Ogromną zaletą szkół masowych jest to, że zawierają przekrój dzieci o różnych kompetencjach społecznych – łatwiej zdolnemu dziecku dogadać się z kimś starszym – na poziomie intelektualnym, albo z młodszym – na poziomie emocjonalnym. W szerszym gronie znajdzie przyjaciół. W węższym gronie – może być osamotnione.
- Nie zawsze się udaje. Zdarzą się rozczarowania, a każde okazuje się bolesne. Schematy edukacji też bywają różne. Na przykład edukacja wczesnoszkolna jest nastawiona na dziewczęce zajęcia (stereotypowo patrząc – szlaczki i równe, estetyczne pismo). Najważniejsze, by dziecko znalazło swoją przestrzeń rozwoju.
Niezwykle istotne jest umiejętne kształtowanie świadomej swoich umiejętności osobowości dziecka. Można pracować nad tym bardzo wcześnie. Tak zwany efekt Michała Anioła występuje nie tylko w związkach partnerskich (jak badano go dotychczas), ale też w relacji rodzica z dzieckiem, zwłaszcza z tym zdolnym. Oznacza wydobywanie potencjału, pragnień, marzeń i celów z drugiej osoby. Skąd wiemy jak wzmocnić „Zdolne Ja” dziecka?
Słowa i zachowanie rodzica wobec dzieci mogą mieć duży wpływ na proces „rzeźbienia” przyszłości. Pozytywne słowa mamy w stosunku do dziecka i zachowanie ojca – wspierające pasje i zdolności mogą wpłynąć na całą przyszłość. Najprościej mówiąc, w bliskich relacjach działa zasada „jak mnie postrzegasz taki obraz we mnie wzmacniasz”… Akceptacja, wspieranie i pozytywne postrzeganie, może wpływać na ich dobre życie i pełne wykorzystanie talentów.
Tekst – Magdalena Tatar
Zdolne dzieci to dużo pracy dla rodziców. Moja teściowa pracuje w dobrym liceum i prowadzi najlepsze klasy. Wszystkie te dzieci są dość zdolne i zdają maturę powyżej 90 procent, ale są wśród nich osoby, które są geniuszami i z nimi ma ogromne trudności, często są niedostosowane społecznie i nie umieją dostosować się do prędkości pracy pozostałych, chcą być zawsze w centrum uwagi i nie zwracają uwagi na potrzeby innych. To przykłady dzieci z którymi rodzice nie pracowali w odpowiednich momentach i pomimo ich zdolności mogą sobie w życiu nie poradzić.
Wielkie wyzwanie dla pedagoga – nauczyć i zrozumieć takie dziecko. Zwłaszcza, że nastolatki też mają juz swoje nawyki i są mniej plastyczne niż młodsze dzieci.
Wykorzystywanie talentów – to jest to! Pamiętajmy jeszcze o tym, że te talenty mogą być cykliczne. W tym roku Twoje dziecko gra na pianinie, w następnym może będzie chciało grać w tenisa? Wspierajmy nasze dzieci w realizacji ich pasji, nawet jeśli te pasje zmieniają się co kilka miesięcy. Podsumowując: jeśli to dzieci dokonają wyboru, będzie im łatwiej je realizować. Bo nie ma nic gorszego niż przerzucanie nie spełnionych ambicji na swoje potomstwo.
Dokładnie, albo co gorsza uniemożliwianie dziecku przeżycie dzieciństwa – a to najważniejsze.
Nie trzeba się złościć, jak dziecko ma taki słomiany zapał. Po prostu cały czas szuka swojej dziedziny. Jest to trochę uciążliwe, ale lepsze to niż, gdyby siedziało ciągle z nosem w telefonie. Moja Magda też jest ciekawa wszystkiego. Ostatnio powiedziała, że chce nauczyć się szybko czytać. Myślę, że przyda jej się to w nauce, więc zapiszę ją do szkoły szybkiego czytania edu. Ja i mój mąż bardzo lubimy książki i staraliśmy się zarazić tym nasze dziecko. Często oprócz zabawek dostawała od nas kolorowe książki z dużymi obrazkami. Nie uważam tego za niezdrowy nacisk albo moje niespełnione ambicje. Po prostu chce dzielić się swoimi zainteresowaniami z córką.
Moje dzieci jeszcze nie są nawet przedszkolne ale wiem że będę je wspierać w tym co będą robić.
Bardzo cenne rady! do zapamietania i wdrozenia 🙂
Jestem na początku mojej drogi, jako rodzic i szczerze powiem, że dobrze poczytać co mnie czeka w najbliższych latach 🙂 Ciekawy artykuł.
Świetny wpis, podzielam. Bardzo cenne porady. Jestem mamą 16 latka i 3 latka i są to 2 zupełnie inne przygody rodzicielstwa. Dużo sie nauczyłam przez ten czas a teraz delektuje się tym co mam. I zupełnie inaczej na to patrzę.
Każde dziecko jest inne i należy spojrzeć na nie indywidualnie. Dużo się w szkołach mówi o indywidualizacji nauczania, ale czy się ją stosuje? Wątpię, w 25-25 osobowej klasie to wręcz niemożliwe. Dlatego, my jako rodzice powinniśmy wspierać nasze dziecko i pielęgnować jego zdolności.
Myślę, że ważne jest też, by nauczyć dziecko przeżywać porażki. Pamiętajmy, że nie każde dziecko jest uzdolnione w każdej dziedziny ,a edukacja wymaga uczenia się wszystkiego
dla mnie strasznie ważne i w dalszym ciągi zagadka. na pewno ja nie jestem konsekwentna, więc już pierwsza skucha. muszę się przede wszystkim skupić na sobie. córka ma 7 lat i no jeszcze ciut czasu na totalną swobodę jeśli chodzi o kucie talentów. świetny wpis. bardzo pomocny.
obecnie jestem w ciąży i wpisy o takiej treści jak najbardziej mi podchodzą. Zgadzam się z Tobą. Z własnego doświadczenia wiem jak ogromne znaczenie ma wiara rodzica w możliwości dziecka. Zobaczymy jak to wszystko u mnie wyjdzie w praniu 🙂