Jeżeli nie wyruszę w tę podróż, nigdy nie zacznę naprawdę żyć

 

Dorota: Stworzyłaś monodram, który poruszy nie jedno serce. Jesteś poetką, dramatopisarką, aktorką, reżyserką. Ale swoje wielkie marzenie o byciu artystką zaczęłaś realizować dopiero tuż przed czterdziestką.

Hanka: Tak, wtedy poczułam, podobnie jak jedna z bohaterek „Biegnącej z wilkami”, że jeżeli nie wyruszę w tę podróż, nigdy nie zacznę naprawdę żyć. Mówiąc metaforami Clarissy Pinkoli Estés najpierw musiałam odważyć się wejść do lasu, żeby go spotkać… Miał opuchniętą łapę i prosił, abym ją opatrzyła. Bałam się… A jeżeli mnie pożre? Ludzie opowiadali o nim różne historie. Mój wewnętrzny głos milczał, przyduszony przez ideologie, lęki i dobre rady. Ale życie w lesie, z dala od zgiełku słów, pozwoliło mi go wreszcie usłyszeć. „Spójrz w oczy wilka” mówił cicho. Spojrzałam. Było w nich cierpienie. Jednym pociągnięciem wyjęłam wnyko z wilczej łapy. Okazało się, że wilk wcale nie zamierzał mnie schrupać na kolację. Co więcej, miał dla mnie dar, rzęsę ze swego oka. To właśnie dzięki niej zaczęłam dostrzegać „wszystko, co prawdziwe i wszystko, co fałszywe. Wszystko, co niszczy życie i wszystko, co życiu sprzyja”.

Czy pamiętasz, kiedy po raz pierwszy w twoim życiu pojawił się wątek aktorski?

Już w dzieciństwie. Zajęło mi jednak sporo czasu, żeby przyznać mu główną rolę. W pierwszej klasie szkoły podstawowej dałam prawdziwie aktorski popis. Byłam wtedy w sanatorium. Przeczytałam ogłoszenie o konkursie recytatorskim. I choć moją próbę zapisania się na konkurs zagłuszały salwy śmiechu młodzieży, nie zraziłam się. Pomyślałam sobie: „Śmieją się, bo nigdy nie widzieli mnie na scenie”. Pani prowadzącej zajęcia, która wyjaśniła mi, że jestem mała i nie ma czasu ani możliwości uczyć dzieci wierszyków, odpowiedziałam grzecznie, że potrafię już czytać i sama wybiorę sobie wiersz i przygotuję się do występu. Przejrzałam mój elementarz i wybrałam utwór „Przyleciały gile”. Kiedy powiedziałam ten wiersz, na sali zapanowała cisza, na szczęście za chwilę usłyszałam gromkie brawa i wszyscy wstali z miejsc. Takiej reakcji nie było nawet przy fragmentach „Pana Tadeusza”, które jakiś utalentowany młody człowiek z wielkim uczuciem recytował przed moim występem. Zabawne, ale od tamtej pory moje starsze koleżanki, które traktowały nas, maluchów, z dużą dozą lekceważenia (każąc nam na przykład długo czekać w kolejce do łazienki) okazywały mi tyle względów, że poczułam się jak prawdziwa gwiazda. I zlew miałam zawsze zarezerwowany. Wspomnę jeszcze o liceum, o polonistce, która ze łzami wzruszenia pocałowała mnie w policzek, zamiast postawić mi ocenę, gdy na lekcji wydeklamowałam „Miłość” Miłosza. Czułam swoje oddziaływanie. Gdzieś w środku wiedziałam, że ja najbardziej nadaję się do aktorstwa. To najbardziej kocham, to jest moje.

 

„Dziecko, co ty robiłaś przez te wszystkie lata?”

 

Więc dlaczego nie zdawałaś do szkoły aktorskiej?

Dla mnie samej ogromnym zaskoczeniem było to, że zdecydowałam się na polonistykę. Myślałam o szkole aktorskiej i nie chodziło o obawę, że się nie dostanę. Wręcz przeciwnie, byłam pewna sukcesu. Powód był inny – może dla wielu śmieszny i dziwny. Według mojego rozeznania w tym czasie w polskich filmach było mnóstwo nagości. Prawie każdą polską aktorkę reżyser rozbierał, bardzo często bez związku z charakterem granej postaci. Byłam przekonana, że i ode mnie będą oczekiwać, żebym się rozbierała. A nie chciałam tego robić. Pomyślałam sobie, że pewnie przez to nie będę miała w przyszłości „roboty”. Dlatego postanowiłam pójść na reżyserię. Doszłam jednak do wniosku, że przyda mi się trochę ogłady, muszę poznać literaturę polską, zdobyć wiedzę. Stąd polonistyka na KUL-u. Pod koniec studiów zainteresowałam się psychologią. Stała się on moją wielką pasją. Zaczęłam zgłębiać sny, które przez lata spisywałam. Interesowała mnie nieświadomość i jej wpływ na nasze życie. I koniec końców w mojej pracy magisterskiej wykorzystałam teorię Junga do analizy losu bohaterów scenariuszy filmowych Krzysztofa Zanussiego, za którą dostałam wyróżnienie rektorskie.

 

 

Pamiętam, że opowiadałaś mi kiedyś o swoim epizodzie zakonnym, chcesz tym podzielić?

Rzeczywiście, to stare dzieje, po pierwszym roku studiów spróbowałam chleba z jeszcze jednego pieca. Wstąpiłam do zakonu. Bóg, relacja z Nim, a także empatia i dawanie pierwszeństwa potrzebom innych, to było coś, co nie dawało mi spokoju. Pamiętam, że potrafiłam w tym być dosyć radykalna. Kiedyś, jeszcze w liceum, oddałyśmy z koleżanką wszystkie swoje ubrania biednym, zostawiłam sobie dwie spódnice i dwie bluzki. A mój pobyt w zakonie? Dosyć szybko okazało się, że to nie to. Było we mnie mnóstwo uczuć, lubiłam je okazywać i zaskakiwałam siostry swoją spontanicznością. Już pierwszego dnia, gdy miałam się tylko rozpakować i odświeżyć po podróży, do Matki Mistrzyni dotarł najpierw mój donośny śpiew pieśni żołnierskich spod prysznica, a następnie jedna z sióstr, przerażona, przybiegła do niej oznajmić, że suszę włosy stojąc na balkonie w pełnym słońcu i śpiewam przy tym „Ave Maria”. Zawsze miałam niewypastowane buty, bałagan w pokoju a w kieszeni jakąś książkę. Trochę się w tym zakonie też napracowałam. A ja chciałam zbawiać świat, a nie prasować czy ścierać kurze. Jak sobie poczyściłam podłogi, to stwierdziłam, że w kontemplacyjnym zakonie będzie mi lepiej. Wybrałam więc eremitki, które siedzą w małych domkach, nie rozmawiając z nikim.. W Częstochowie, gdzie pojechałam, żeby omówić moje przenosiny, pewien ksiądz powiedział: „Wiesz, dziecko, to jest bardzo ciężki zakon. Na jesieni musisz sobie na balkonie pospać, żeby zobaczyć czy ty w ogóle w tym wytrwasz”. Pomyślałam, że jestem dosyć słabego zdrowia i szybko „się wykończę”. Poczułam ulgę… To dało mi do myślenia, że w gruncie rzeczy to chyba nie jest moja droga. Poszłam na mszę, żeby zebrać myśli i uczucia. Akurat odbywał się ślub, brała go para pielgrzymów. Wydali mi się tacy szczęśliwi, on taki czuły, ona taka ufna, oparła mu głowę na ramieniu. Popłakałam się na koniec i stwierdziłam, że jednak poszukam miłości wśród ludzi. I wróciłam na studia. Od tamtej pory coraz mocniej uświadamiałam sobie, że religijność czy duchowość, która radykalnie przeciwstawia Niebo Ziemi i nie ufa sferze naturalnych doznań i pragnień nie jest moja. Jeszcze więcej czasu zajęło mi odzyskanie zdrowego przekonania, że moje pragnienia i potrzeby są ważne i warte realizacji, co najmniej tak samo, jak pragnienia i potrzeby innych ludzi. Dużo wody upłynęło w Wiśle, zanim zaczęłam dawać pierwszeństwo sobie… tak bardzo bałam się być „nieczułą” na potrzeby innych… a może w tak pokrętny sposób szukałam miłości… Dziś mogę sobie pogdybać, jakby to mogło być, gdybym w pewnych sytuacjach miała otwartość na swoje pragnienia, którą mam dzisiaj. Na przykład, jakby to było z tym chłopakiem, którego zobaczyłam na jakiejś pielgrzymce. Pamiętam, że bardzo mi się podobał. Jechaliśmy kiedyś furą wieczorem, niebo gwieździste nad nami, a on tuż za mną… Wystarczyło, żebym tylko nie pochylała się tak bardzo do przodu, o mało nie wypadłam z fury, to dotknęlibyśmy się plecami… A tak, nawet nie poznałam jego imienia… Podobnych sytuacji było, niestety, dużo… Było we mnie mnóstwo powściągania i samoograniczania. Zanim jednak uśmiechnęłam się do życia pełną gębą, musiałam jeszcze doświadczyć tego i owego. Wróciłam na studia, skończyłam je i wyszłam za mąż. Zamieszkaliśmy na wsi. Wychowywałam córkę, próbowałam nawet uprawiać ogródek, ale wciąż zarastał trawą. Było za to dziko…